11.124 ชั่วโมงช้อปปิ้งคนไม่มีคนรัก ย้อนดูจุดเริ่มแรก ความยิ่งใหญ่ ผลที่ตามมา จากการปฏิวัติวงการช็อปปิ้งออนไลน์
วันที่ 11 เดือนพฤศจิกายน 2564 เดอะสเตรตส์ไทมส์ กล่าวว่า ในมาเลเซีย นักช้อปเริ่มชาชินกับการตั้งตาคอยการลดราคาออนไลน์ครั้งใหญ่อย่างวันที่ 7 เดือนกรกฎาคม (7.7) 9 กันยายน (9.9) หรือ 12 ธ.ค. (12.12)
หรือแม้กระทั้งใน “วันคนไม่มีคนรัก” 11 เดือนพฤศจิกายน ซึ่งเป็นจุดเริ่มแรกของโปรโมชั่นวันเลขคู่ทั้งหลายทั้งปวง
ในประเทศจีน นิสิตมหาวิทยาลัยที่ยังโสดจะเฉลิมฉลองวันนี้ โดยตั้งชื่อว่าเป็น “วันต่อต้านวาเลนไทน์” ก่อนที่จะร้านค้าปลีกออนไลน์อย่าง “อาลีบาบา” จะจับเอาวันสำหรับเหล่าคนไม่มีคนรักนี้มาเผยแพร่ให้เป็นที่รู้จักในฐานะ “เทศกาลช้อปปิ้งออนไลน์”
เวลานี้เทศกาลช้อปปิ้งดังที่กล่าวมาข้างต้นปรับปรุงจนกระทั่งมีนามแฝงว่า 11.11 รวมทั้งถูกใช้อย่างกว้างขวางเพื่อเหมาะกับสิ่งที่ต้องการของชาวมาเลเซีย เป็นต้นว่าการสตรีมรายละเอียดรวมทั้งเกมแบบสด เพื่อรองรับความรื่นเริงใจรวมทั้งนำความสำราญมาสู่คนซื้อ ที่นอกเหนือไปจากการขายเชิงธุรกรรม
ย้อนกลับไปในปี 2555 เมื่อแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ Lazada (ลาซาด้า) ได้เข้าถึงมาเลเซีย การซื้อของออนไลน์เพียงอย่างเดียวนั้นเป็นเรื่องแปลกใหม่สำหรับที่นั่น วิสาหกิจขนาดกลางรวมทั้งขนาดเล็ก (SMEs) รวมทั้งแบรนด์ต่างๆยังคงรอบคอบในประเด็นนี้ เหมือนกับคนซื้อชาวมาเลเซีย
แม้จะไม่ค่อยมีชื่อนัก แต่ลาซาด้าได้เปิดตัวการขาย 11.11 ครั้งแรกในปี 2556 โดยได้รับแรงผลักดันจากเทศกาลช้อปปิ้งออนไลน์ที่บรรลุเป้าหมายอย่างล้นหลามของจีน โดยเรียกว่าสัปดาห์เปลี่ยนแปลงออนไลน์ (Online Revolution Week) จนกระทั่งแปลงเป็นที่นิยม
11.11 เอฟเฟกต์
11.11 เป็นวันที่ยอดจำหน่ายในอีคอมเมิร์ซเยอะที่สุดในรอบปี มีการยกฐานะอุตสาหกรรมสู่มาตรฐานรวมทั้งมาตรฐานใหม่ทุกปี
ปี 2563 ลาซาด้าทำลายสถิติเทศกาลช้อปปิ้ง 11.11 โดยมีผู้ใช้มากกว่า 40 ล้านคนรวมทั้งคนขาย 400,000 รายที่เข้าร่วมสำหรับการขายวันเดียวทั่วอีกทั้งภูมิภาค คนขายกว่า 8,000 ราย ซึ่งส่วนใหญ่เป็น SMEs ทำเงินได้มากกว่า 10,000 เหรียญสหรัฐ (41,600 ริงกิต) ภายในช่วงเวลา 1 วัน
11.11 ได้แปลงเป็นงานสำคัญสำหรับคนขายออนไลน์จำนวนหลายชิ้นรวมทั้งคนที่บรรลุเป้าหมายใช้เวลาเกือบหกเดือนสำหรับการเตรียมตัวล่วงหน้าสำหรับวันชี้ชะตา พวกเขาใช้เวลานี้เพื่อหาออร์เดอร์ ว่าจ้างพรีเซนเตอร์ รวมทั้งสร้างการเข้าชมสำหรับหน้าออนไลน์ของตนเอง เพื่อนำไปสู่การขายครั้งใหญ่ที่สุดที่ปี
สำหรับบางคน เทศกาลช้อปปิ้งวันเดียวนี้ คือตอนที่พวกเขาสามารถเก็บยอดจำหน่ายได้มากที่สุดในรอบปี รวมทั้งยังเป็นช่องทางที่จะทำให้ทุกสายตาในประเทศเห็นธุรกิจของพวกเขา เนื่องจากว่าเมื่อปริมาณการใช้แรงงานบนลาซาด้าถึงจุดสูงสุด แบรนด์ต่างๆจะได้พบกับลูกค้ากรุ๊ปใหม่ รวมทั้งการขายในวัน 11.11 อาจส่งผลให้ผู้บริโภคที่ซื้อครั้งเดียวแปลงเป็นลูกค้าที่กลับมาซื้อซ้ำตลอดทั้งปี
ทั้งหมดนี้คือผลพวงที่ 11.11 มีต่อธุรกิจ
ด้านใน 1 วัน แบรนด์หรือผลิตภัณฑ์บางทีอาจแปลงเป็นที่นิยม ทำให้คนขายออนไลน์สามารถขยายธุรกิจของตนเองได้อย่างรวดเร็วในชั่วช้าข้ามคืน
หนึ่งในคนขายของในลาซาด้า เผยออกมาว่า “ก่อนหน้านี้เราเป็นร้านบนเฟซบุ๊ก แต่กับลาซาด้า เราสังเกตว่าเราสามารถเข้าถึงผู้คนได้มากขึ้น เนื่องมาจากเป็นแพลตฟอร์มที่ปลอดภัยกว่า เนื่องจากว่ามีการปกป้องรักษาผู้บริโภค จริงๆแล้ว ยอดจำหน่ายของเราเพิ่มขึ้น 800% ในปีแรกที่เรามีส่วนร่วมสำหรับการขาย 11.11”
11.11 เป็นเรื่องธุรกิจอย่างเดียวไหม ?
เอบีซีนิวส์ ตอบกล้วยๆว่า “ไม่” นอกเหนือจากการช้อปปิ้งแล้ว ยังมีการดำเนินกิจกรรมทางวัฒนธรรมในคืนวันที่ 11 เดือนพฤศจิกายนอีกด้วย
แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซหลายที่จัดงานกาล่าสุดอลังการ เคยมีศิลปินดังอย่าง “เทย์เลอร์ สวิฟต์” รวมทั้ง “ฟาร์เรลล์ วิลเลียมส์” ร่วมงานในปีกลายๆด้วย อีกทั้งตัวรายการยังได้ถ่ายทอดทางทีวีดาวเทียมระหว่างประเทศ รวมทั้งแพลตฟอร์มสตรีมมิ่งออนไลน์ ซึ่งล่อใจผู้ชมหลายพันล้านคน
ปี 2563 “เคครั้ง เพอร์รี” ศิลปินดังอีกคน ได้ส่งคลิปไปที่งานกาล่าดินเนอร์ในจีนเพื่อเฉลิมฉลองวันคนไม่มีคนรัก
ด้วยส่วนลดรวมทั้งโปรโมชันจากเหล่าเซเลปมากมาย ทำให้วันคนไม่มีคนรักมิได้มีไว้สำหรับคนซื้อคนจีนเท่านั้น ในที่สุดแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซในเครืออาลีบาบายังได้นำวันคนไม่มีคนรัก มาสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ด้วย ซึ่งรวมทั้งไทยรวมทั้งสิงคโปร์
เพราะเหตุไรนักช้อปคนจีนถึงมาก
สำหรับนักช้อปคนไม่ใช่น้อย การใช้จ่ายตามแรงผลักดันที่นำโดยวัฒนธรรมบริโภคนิยม เป็นสิ่งที่ไม่บางทีอาจยับยั้งได้ นักช้อปคนจีนบางคนถึงกับล้อเลียนด้วยมุก “ตัดมือ” เพื่อหยุดพวกเขาจากการซื้อ
“หยาง เจี้ยงหลัน” นักจิตวิทยา เตือนว่าคนซื้อบางทีอาจกำลังทรมานจากความแปลกสำหรับการซื้อที่คาดคั้นซึ่งมีต้นเหตุจากอารมณ์ด้านลบ
หยางยังกล่าวถึงผลพวงจาก “การกระทำการซื้อของอย่างคลั่ง” ว่า หนุ่มสาวบางทีอาจใช้วันคนไม่มีคนรักเพื่อบรรเทาแรงกดดันในชีวิต
“การช้อปปิ้งอย่างคลั่ง บางทีอาจเป็นวิธีบรรเทาความตึงเครียดรวมทั้งให้รางวัลตัวเอง”
อย่างไรก็ตาม คุณเชื่อว่าวันคนไม่มีคนรักจะยังคงเป็นงานทางวัฒนธรรมรวมทั้งธุรกิจในระยะยาว
ปีนี้เศรษฐกิจจีนชะลอตัว
ซีเอ็นเอ็น บิสซิเนส กล่าวว่า หากแม้ 11.11 จะสร้างรายได้นับหมื่นล้านเหรียญสหรัฐให้กับอาลีบาบา แต่ดูท่าปีนี้บริษัทจะค่อนข้างจะรอบคอบการใช้จ่ายมากกว่าปีกลายๆจากเงินเฟ้อที่เพิ่มขึ้น ท่ามกลางภาวะเศรษฐกิจที่ชะลอตัว รวมทั้งการบังคับใช้กฎที่เอาจริงเอาจัง
อาลีบาบารวมทั้ง JD.com บางทีอาจทำสถิติยอดจำหน่ายใหม่ในปีนี้เหมือนปกติ นักวิเคราะห์จาก Citi เดาว่าปริมาณสินค้ารวม (GMV) ของอาลีบาบาจะสูงถึง 578,000 ล้านหยวน หรือราว 90,000 ล้านดอลลาร์ ในช่วง 124 ชั่วโมงแรกของพ.ย. หรือเพิ่มขึ้น 15% เมื่อเทียบกับปีที่ผ่านมา
แต่อัตราการเจริญเติบโตนั้นคาดว่าจะช้ากว่าปีให้หลังมาก เนื่องจากว่าปีที่ผ่านมาอาลีบาบาโพสต์เพิ่มขึ้นถึง 26% นักวิเคราะห์ของ Citi ยังเดาว่าการเติบโตของ GMV ของ JD.com สำหรับช่วงการซื้อสินค้า จะลดเหลือ 22-26% น้อยกว่าปีที่ผ่านมา ซึ่งอยู่ที่ 33%
นักวิเคราะห์ของ Citi เขียนในรายงานปัจจุบันว่า แคมเปญต่างๆยังส่งเสริมการขายได้ คนซื้อมีความต้องการที่แข่งขันแข็ง หากแม้พกเขาจะมีความระวังจากผลพวงทางเศรษฐกิจ
เศรษฐกิจของจีนเติบโตในอัตราที่ช้าที่สุดในรอบปี เนื่องมาจากปัญหาเรื่องพลังงาน การหยุดชะงักของการขนส่ง รวมทั้งวิกฤตด้านอสังหาฯที่ทวีความรุนแรงขึ้น มีผลเสียต่อประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับสองของโลก
ในขณะเดียวกัน อัตราเงินเฟ้อของจีนก็เพิ่มขึ้น ส่งผลต่อผลกำไรรวมทั้งกำลังซื้อของคนซื้อ รวมทั้งในกรณีที่เงินลงทุนสินค้าที่ออกจากโรงงานในจีน พุ่งขึ้นอีกเป็นประวัติการณ์เมื่อเดือนที่แล้ว
เมื่อตุลาคม ดรรชนีราคาผู้ผลิตของจีนพุ่งขึ้น 13.5% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีที่ผ่านมา อย่างไรก็ตาม มีสัญญาณว่าเงินลงทุนที่สูงขึ้นนั้นกำลังน้อยลง
ส่วนดรรชนีราคาคนซื้อของจีนเพิ่มขึ้น 1.5% จากช่วงเดียวกันของปีที่ผ่านมา หรือเพิ่มเป็นสองเท่าของเดือนที่แล้วหน้า รวมทั้งเป็นอัตราการเพิ่มขึ้นที่เร็วที่สุดนับตั้งแต่เดือนกันยายนปีที่ผ่านมา
11.11 ก่อเรื่องมลพิษ
รอยเตอร์ส กล่าวว่า ถึงเวลาจบงานช้อปปิ้งที่ใหญ่ที่สุดในโลก หากแม้อาลีบาบาจะเริ่มเทศกาล 11.11 ไปแล้ว รวมทั้งอยากที่จะให้เทศกาลครั้งนี้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากยิ่งขึ้น แต่มหกรรมนี้ไม่ตรงกันกับจุดมุ่งหมายด้านสิ่งแวดล้อมของทางการจีนเยอะขึ้นถ้าเกิดอาลีบาบาเอาจริงเอาจังกับความมั่นคงยั่งยืน การไม่ให้ความสนใจการบริโภคที่มากเหลือเกิน จะก่อให้กำเนิดปัญหามากกว่าการจัดการกับปัญหา
จากกระแสการช้อปอย่างยิ่งใหญ่ที่เกิดขึ้น สำเร็จงานที่น่าประทับใจ ซึ่งเกี่ยวพันกับคนงานหลายล้านคนภายในการจัดการบรรจุภัณฑ์หลายพันล้านชิ้น หน่วยงานด้านลอจิสติกส์ของอาลีบาบาระดมเครื่องบิน 3,000 ลำระหว่างงานปีที่แล้วเพื่อขนส่งสินค้า รวมทั้งปีนี้ได้พรีสต็อกสินค้าจากต่างประเทศไปแล้วกว่า 300 ล้านชิ้น ตัวเลขดังที่กล่าวมาข้างต้นมีต้นทุนด้านสิ่งแวดล้อม แม้จะดูน้อย
กรีนพีซเคยคาดคะเนว่า การขนส่งสิ่งของในวันคนไม่มีคนรัก เมื่อปี 2559 สร้างก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ปริมาณ 52,400 ตัน รายงานปัจจุบันเมื่อปี 2562 เดาว่าปริมาณสิ่งของบรรจุภัณฑ์ที่ใช้โดยอีคอมเมิร์ซรวมทั้งภาคการจัดส่งจะเพิ่มขึ้นมากกว่าสี่เท่าเป็น 41.3 ล้านตัน จากปี 2561 ถึงปี 2568
ในส่วนของอาลีบาบามีแผนในการที่จะลดการปลดปล่อยคาร์บอนที่เกี่ยวพันกับการสั่งซื้อลง 30% ในปีนี้ แม้จะไม่มีการเปิดเผยตัวเลขที่แท้จริงก็ตาม โดยกรรมวิธีการลดการปลดปล่อยคาร์บอนบางทีอาจเป็นบริการรีไซเคิล หรือการตั้งศูนย์ข้อมูลที่ใช้พลังงานเวียน หรือแม้กระทั้งอัลกอริทึมที่จับคู่ผลิตภัณฑ์กับพัสดุภัณฑ์ที่มีขนาดเหมาะสมเพื่อลดขยะ
นอกจากนั้น บริษัทยังเสนอบัตรกำนัลมูลค่า 100 ล้านหยวน (15,600,000 เหรียญสหรัฐ) สำหรับแบรนด์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ด้วย
ประเด็นนี้นับว่าเป็นเรื่องที่น่าปลื้ม ยิ่งในช่วงที่มีการสัมมนา COP26 ที่เมืองกลาสโกว์ของสก็อตต์แลนด์ ซึ่งประธานาธิบดี สี จิ้นผิง ได้วางเป้าให้จีนลดการใช้คาร์บอนในปี 2603
วันคนไม่มีคนรัก ยังอยู่ได้ยืนยาวกว่าจุดมุ่งหมายเดิมที่ตั้งไว้เพียงแต่กลไกทางการตลาด และไม่ได้มีความสำคัญกับการคลังในทุกวันนี้ เนื่องจากว่าธุรกรรมที่เกิดขึ้นในปีที่ผ่านมาคิดเป็นเพียงแต่ 6% ของผลรวมงบประมาณอาลีบาบา